Auzef Kuaterner Coğrafyası 2024-2025 Vize Soruları

64 views Aug 10, 2025
publisher-humix

lolonolo.com

https://lolonolo.com/2025/08/07/kuaterner-cografyasi-2024-2025-vize-sorulari/ Kuaterner Coğrafyası 2024-2025 Vize Soruları Kuaterner Coğrafyası: Buzul Çağları, Levha Hareketleri ve İnsan Çağı Giriş Kuaterner Coğrafyası, Dünya'nın son 2.5 ila 3 milyon yıllık jeolojik geçmişini ve bu süreçte meydana gelen coğrafi değişimleri inceler. Bu dönemin en belirleyici iki özelliği, tekrarlayan büyük buzul çağları ve "ilk insanın ortaya çıkışıdır". Jeolojik zaman cetvelinde Kuaterner, eskiden yeniye doğru sırasıyla "Pleistosen" (Buzul Çağı), "Holosen" (günümüz) ve insan etkisinin baskın hale geldiği, henüz resmiyet kazanmamış olan "Antroposen" olarak üç alt döneme ayrılır. Bu makalede, Kuaterner döneminin iklimsel döngüleri, bu dönemde aktif olan iç kuvvetler ve insan çağının başlangıcı ele alınacaktır. Pleistosen'in Buzul ve Buzul Arası Döngüleri Dünya tarihi boyunca toplamda beş büyük buzul dönemi yaşanmıştır. Kambriyen-Permiyen arasındaki ilk buzul dönemlerinden sonra ve Pleistosen'e kadar geçen uzun jeolojik süreçte, dünya iklimi genel olarak daha "sıcak" bir karakterde olmuştur. Pleistosen dönemi ise, soğuk ve buzulların genişlediği "glasiyal" dönemler ile sıcaklığın yükseldiği ve buzulların eridiği "interglasiyal" (buzul arası) dönemlerin birbirini takip etmesiyle karakterize edilir. Bu buzul arası dönemlerin ortalama olarak her 20.000-30.000 yılda bir tekrarlandığı görülmektedir. Bu iklim değişikliklerinin en önemli doğrudan etkisi, buzulların erimesi veya büyümesine bağlı olarak okyanuslarda yaşanan "deniz seviyesi değişiklikleridir". Avrupa Alpleri'ndeki buzul dönemleri Günz, Mindel, Riss ve Würm olarak adlandırılırken, Kuzey Amerika'daki eşdeğerine "Wisconsin" denir. Kuaterner'de Yeryüzünü Şekillendiren İç Kuvvetler Kuaterner, aynı zamanda yerkabuğunun oldukça hareketli olduğu bir dönemdir. Levha tektoniği bu dönemin coğrafyasını şekillendiren en önemli iç kuvvettir. Dünyanın en büyük levhalarından biri olan "Pasifik Levhası", bu hareketliliğin merkezinde yer alır. Akdeniz ise, "Afrika ve Avrasya" levhalarının birbirine doğru hareket etmesi sonucu kapanmaya devam eden bir iç denizdir. Levhaların birbirinden ayrıldığı Atlas Okyanusu ortasındaki sırt gibi "açılma sahalarında" ve Filipinler'deki Pinatubo Volkanı'nın da yer aldığı Pasifik "Ateş Çemberi" gibi dalma-batma zonlarında yoğun volkanik faaliyetler görülür. Volkanik püskürmeler, bazen fay hatları boyunca meydana gelir ve bunlara "çizgisel püskürmeler" denir. Türkiye'nin Genç Tektoniği de bu dönemin bir ürünüdür; horst-graben sistemleri ve deforme olmuş taraçalar bunun kanıtıyken, "paleosoller" (eski topraklar) doğrudan bir kanıt değildir. Kahramanmaraş gibi şehirlerin yüksek depremselliği ise "aktif fayların" varlığı ile açıklanır. Antroposen: İnsan Çağı'nın Başlangıcı Kuaterner'in son evresi, insan faaliyetlerinin gezegen üzerindeki etkisinin baskın hale geldiği "Antroposen" olarak adlandırılmaktadır. Bu yeni çağın başlangıcı, genellikle Sanayi Devrimi ve James Watt'ın buharla çalışan motoru 1760'larda icat etmesiyle ilişkilendirilir. Bu fikri popülerleştiren ve 2021'de vefat eden bilim insanı, çalışmaları klimatoloji bilimine temel oluşturan Nobel ödüllü kimyager Paul Crutzen'dir. Antroposen'in günümüzdeki en belirgin karakteristiği ise, insan faaliyetlerinin küresel ölçekte birbirine bağlandığı "Küreselleşme Çağı" olmasıdır.


View Video Transcript